راهکارهای پژوهشگاه فقه نظام برای تحقق شعار سال
در نشست رمضانی رئیس جمهور با اندیشمندان حوزه

بازنمود سه ریشه اصلی تورم در اقتصاد ایران و ارائه راهکار، از سوی دبیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فقه نظام

نشست رمضانی حجت الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، با جمعی از علما، روحانیون، ائمه جمعه و جماعات و نخبگان جوان حوزه‌های علمیه، عصر سه شنبه ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ در مسجد سلمان فارسی نهاد ریاست جمهوری برگزار شد.

رئیس جمهور در این نشست گفت: بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به عنوان جامع‌ترین نقشه راه در حوزه حکمرانی و سبک زندگی، بر پایهٔ منظومه فکری و سیره و سلوک امام راحل (ره) و رهبر معظم انقلاب طراحی شده و چراغ راه دولت و دولتمردان است.

وی با اشاره به فرآیند استقرار جمهوری اسلامی در طول سال‌های گذشته و اتخاذ رویکردهای گوناگون، توسعه و پیشرفت در پرتو عدالت اجتماعی را رویکرد مورد توجه دولت سیزدهم دانست و افزود: نگاه تک‌ساحتی به انسان و بروز معضلاتی مثل فقر، تبعیض و فقدان اخلاق و معنویت در جوامع از تبعات غفلت از عدالت در فرآیند توسعه است.

در این نشست، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد مادرشاهی دبیر گروه فقه اقتصادی پژوهشگاه فقه نظام، از منظر فقه نظام به تبیین وضعیت اقتصاد کشور پرداخت و برای اصلاح این وضعیت راهکار کوتاه‌مدت و بلندمدت ارائه کرد. 

وی با اشاره به شعار سال رهبر انقلاب، تنگناهای موجود نظری ناشی از غلبه ی مکتب نولیبرال در سپهر تفکر اقتصادی کشور را مانع از فهم عمیق شعار سال دانست و بیان کرد شعار «مهار تورم و رونق تولید» از نگاه بسیاری از اقتصاددانانی که در مکتب نئولیبرال پرورش یافته اند یک شعار متناقض‌نماست؛ چراکه از دیدگاه این مکتب، مهار تورم، تنها با سیاست‌های انقباضی امکان‌پذیر است که اثر آن رکود و کاهش تولید و اشتغال می باشد؛ نه رونق و افزایش تولید.

ایشان ادامه داد: می‌توان ادعا کرد: تنها کسانی به عمق شعار دقیق مقام معظم رهبری می‌رسند که از ضیق‌ بندهای تفکر نیولیبرالیستی نجات یافته و تصویری از نظام اقتصادی اسلام که نظام مردمسالاری اقتصادی دینی است، داشته باشند.

وی افزود: بحمد الله با تحقق فقه‌های تخصصی، بویژه در اقتصاد، در حوزه علمیه، گروه‌ها و پژوهشگاه‌های مختلفی شکل گرفته است که نمونه آن پژوهشگاه فقه نظام است. از دولت مردمی، انقلابی و اسلامی کنونی انتظار بیشتری برای استفاده از این ظرفیت‌های بزرگ حوزه وجود دارد.

ایشان در بخش دوم صحبت‌های خود، به تحلیل وضعیت موجود شعار سال پرداخت و بیان کرد: «علت تورم» در ایران را می‌توان در سه عامل مهم «وادادگی در ارز»، «خلق پول در ساختار عملیات بانکی و افزایش نقدینگی» در کنار «مشکل نقدینگی واحدهای تولیدی»، و «انحصارات شدید و ظالمانه» دانست و مهم‌ترین راهکار «افزایش تولید» دخالت دادن عموم مردم و «اقتصاد مردمی» است که با اقتصاد بخش خصوصی متفاوت است.

حجه الاسلام مادرشاهی با تأکید بر این که حوزه برای همه این عرصه‌ها و عرصه‌های دیگر اقتصاد، راهکارعملیاتی دارد دو نمونه از راهکار های عملیاتی را تشریح کرد.

ایشان با اشاره به این که «قانون عملیات بانکی» که از لحاظ جایگاه و اهمیت، بعد از «قانون بانک مرکزی» و شاید مهمتر از آن می باشد، هم اکنون در مجلس مطرح است، پیش نهاد پژوهشگاه فقه نظام برای این قانون را مطرح کرد و گفت: «ساختار عملیات بانکی بر اساس مبانی اسلام و روش فقه نظام» در پژوهشگاه فقه نظام طراحی و تدوین شده است که «اصول مطلوب بانکداری اسلامی» در آن تامین شده است و معضلات کنونی بخصوص مشکل «خلق پول از هیچ» را نه با نظارت پسینی - بعد از اضافه برداشت بانکها-؛ بلکه با اقدام پیشینی حل نموده است. ایشان افزود: این طرح در مجامع حوزوی و دانشگاهی و همچنین رایزنی با بعضی از نمایندگان مجلس، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است که جا دارد مورد تاکید و تأمل قرار گیرد.

دبیر گروه فقه اقتصاد پژوهشگاه فقه نظام با بیان این که طبیعی است که ممکن است اجرای این طرح زمان بر باشد به ارائه ی طرح دیگری پرداخت که می تواند به سرعت هم تورم را مهار کند و هم رونق تولید را در پی داشته باشد. تشکیل «بازار های مردمی» اولین اقدام اقتصادی پیامبر اکرم به محض ورود به مدینه بود و مردم فقیر مدینه را - که مهاجرین از مکه هم به آنها هم اضافه شده بودند و اصحاب صِفّه را شکل داده بودند - به چنان توانمندی رساند که تا پنج سال بعد یعنی تا سال پنجم هجرت زمینه ساز جعل قانون زکات شد. در طرح بازار مردمی، پیامبر اکرم اقداماتی را انجام دادند از جمله این که بازارهایی را تملک کرده و آن را به رایگان در اختیار مردم قرار دادند تا تولید کنندگان بتوانند به راحتی کالاهای خود را بفروشند تا «رونق تولید» صورت بگیرد و هم چنین با «حذف اجاره بهاء مغازه» و «جلوگیری از انحصار ها»، و ایجاد «رقابت حاصل از حضور عموم مردم» به شدت قیمت ها کاهش پیدا کرد

ایشان به چند روایت در رابطه با این موضوع تصریح کرد:

«کَانَ علیٌ علیه السلام لَا یَأْخُذُ عَلَى بُیُوتِ السُّوقِ کِرَاء»  (وسائل الشیعه، جلد 1، صفحه 300 و جلد 3، صفحه 532)؛

امیرالمؤمنین علیه السلام از مغازه ها کرایه نمی گرفت؛ یعنی مغازه می ساخت و در اختیار فروشندگان قرار می داد بدون گرفتن کرایه.

و در حدیثی:

«انّ رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم تصدّق علی المسلمین بأسواقهم» (وفاء الوفاء، جلد 2، صفحه 748)

رسول خدا صلی الله علیه و آله بطور مجانی، اسواق (محل کسب) را دراختیار مسلمین قرار می داد.

در حدیث دیگر آمده است:

«سُوقُ الْمُسْلِمِينَ كَمَسْجِدِهِمْ- فَمَنْ سَبَقَ إِلَى مَكَانٍ فَهُوَ أَحَقُّ بِهِ إِلَى اللَّيْلِ- وَ كَانَ لَا يَأْخُذُ عَلَى بُيُوتِ السُّوقِ كِرَاءً». (وسائل الشیعه، الشیخ الحر العاملی، ج3، ص542، داراحیاء التراث العربی).

«بازار مسلمین مانند مسجد آن ها است. دست فروشی که زودتر از دیگران در جایی بساط خود را پهن کرد، نسبت به دیگران اولویت دارد و کسی حق ندارد جای او را بگیرد.»

وی افزود: مدیریت این بازار با محوریت مسجد در اختیار بالاترین مقام معنوی شهر بوده است و ریزه کاری های زیادی که در روایات به آن اشاره شده است.

حجه الاسلام مادرشاهی تأکید کرد: الان این طرح برای کاهش قیمت ها مخصوصا در کالاهای اساسی به سرعت قابل اجراست. مکان های مصلاهای نماز جمعه و اطراف آن بهترین مکان برای اجرای این طرح است که علاوه بر این که در بهترین مکان های شهرها قرار دارند در تمام طول هفته بی کار افتاده است.

در پایان ایشان در پیوست صحبت های خود گفت: بنده خلاصه طرحی را آماده کرده ام که خدمتتان ارائه می دهم اما یک بسته کامل از طرح های اقتصادی که در زمینه های مختلف برای مشکلات اقتصادی راه حل های اساسی دارد ان شاء الله از طرف مرکز راهبری اقتصاد مقاومتی حوزه خدمت حضرت عالی ارائه خواهد شد.

فایل های مرتبط